Прыкладна паўтара года таму Беларусь увяла бязвіз для жыхароў Літвы, Латвіі і Польшчы. Паводле звестак Памежнага камітэта, за гэты час нашую краіну наведалі больш чым 700 тысяч суседзяў з гэтых рэгіёнаў. У асноўным гэта былі літоўцы — больш за 442 тысячы, на другім месцы латышы — амаль 160 тысяч, на трэцім — палякі. Даведаліся ў такіх турыстаў, як ім Беларусь і ці не страшна было сюды ехаць пасля навін пра рэпрэсіі і затрыманні.
«Знаёмыя пыталі: „Ці бяспечнае было падарожжа?“»
Паўліна жыве ў Гданьску. У Беларусь яны з мужам прыязджалі ў чэрвені 2023-га і прабылі тут чатыры дні. Раней, расказвае дзяўчына, у нашай краіне яна ніколі не бывала. Выбраць гэты кірунак для падарожжа муж і жонка вырашылі з дзвюх прычын. Па-першае, каб даведацца і ўбачыць культуру суседзяў. Па-другое, таму што прачыталі ў інтэрнэце пра бязвіз. Перад паездкай беларускіх навін суразмоўніца не чытала, таму адкрывала для сябе новы рэгіён з чыстага ліста.
— У мяне няма звычкі фармаваць сваё меркаванне на аснове думкі іншых, — адказвае Паўліна на пытанне, ці не палохалі яе паведамленні пра затрыманні ў Беларусі. — Аддаю перавагу таму, каб убачыць усё самой і скласці сваё меркаванне.
На беларускай мяжы маладыя людзі правялі некалькі гадзін. Пры гэтым сама праверка заняла прыкладна 60 хвілін. Нейкіх нестандартных пытанняў, адзначае Паўліна, ім не задавалі. Адзінае, кажа, яны не ведалі, што па дарозе назад трэба заплаціць збор за перасячэнне беларускай мяжы. У выніку гэта зацягнула іх вяртанне дадому.
— Усе дні мы правялі ў Мінску. Гулялі па вуліцах, наведалі музей ката. Каб яго падтрымаць, купілі там корм, які ў вас каштуе даражэй, чым у Польшчы, — расказвае дзяўчына. — Пакуль былі ў Беларусі, параўноўвалі цэны ў вас і ў нас у краіне. Нейкія тавары каштуюць даражэй у Польшчы, нейкія — у Беларусі, той самы корм.
Спыніліся маладыя людзі ў чатырохзоркавым гатэлі. Там, адзначае Паўліна, было вельмі чыста, а супрацоўнікі — прафесійныя і прыязныя. За пражыванне пара заплаціла каля 250 даляраў, або 817 рублёў (па курсе на 11 верасня 2023-га). На ежу, сувеніры, прысмакі і паліва аддалі яшчэ каля тысячы рублёў.
— Я купіла сабе заплечнік са стапрацэнтнага лёну, а муж — ільняную кашулю, а яшчэ прысмакі, — пералічвае суразмоўніца, з якімі сувенірамі вярнулася дадому. — Акрамя таго, узяла беларускую касметыку для валасоў, якую да вайны прадавалі ў Польшчы.
Які турысты ўбачылі Беларусь? На вуліцах вельмі чыста, «няма нават дробнага смецця». Жыхары не ходзяць па горадзе з цыгарэтамі, а калі кураць, то толькі побач з урнамі. А яшчэ Паўліна звярнула ўвагу на прыбіральні ў рэстаранах і на запраўках. Яны былі вымытыя, а для ўнітазаў выкарыстоўвалі накладкі. Гэта, адзначае яна, вельмі ўдалае рашэнне.
Пра мінчукоў дзяўчына ўспамінае з цеплынёй: «Мілыя і спагадлівыя». Паводле яе назіранняў, гараджане каларытныя і прыгожа апранутыя.
— На ўваходзе ў рэстарацыю, дзе мы вячэралі, афіцыянтка падала нам вады. У той дзень на дварэ было вельмі горача, і яна бачыла, як мы стаміліся, — дзеліцца прыемнымі момантамі суразмоўніца. — А ў музеі ката за ахвяраванне нам далі сувенір, які наведнікі звычайна набываюць тут самі.
Пасля вяртання, успамінае суразмоўніца, знаёмыя пыталі: «Ці бяспечнае было падарожжа?» — і заўважалі, што яны з мужам выбралі незвычайны кірунак для адпачынку. Ім жа з мужам усё спадабалася. Кажа, яны не супраць яшчэ раз з’ездзіць у Беларусь.
— Ежа была смачная, людзі міла і цёпла прынялі, што мы з Польшчы, — адзначае дзяўчына. — Мала хто гаворыць па-англійску, таму было няпроста. Муж трохі ведае рускую, я ж не размаўляю ні па-руску, ні па-беларуску. Хоць некаторыя фразы вывучыла адносна хутка.
«Муж не дасць схлусіць, мы вялікія прыхільнікі беларусаў»
Бязвіз для літоўцаў і латышоў Беларусь увяла яшчэ раней, чым для палякаў. Здарылася гэта ў красавіку 2022 года. З таго часу жыхарка Вільнюса Адрыяна (імя змененае), якой цяпер 55 гадоў, ездзіла ў Мінск двойчы — у траўні і верасні 2022-га. Абодва разы — у госці да сваёй найлепшай сяброўкі.
— У Беларусі жыў мой цяпер ужо нябожчык брат, таму ў постсавецкі час я ездзіла ў краіну некалькі разоў без візаў і двойчы — па візах. Спачатку забірала брата да сябе жывога, а потым — ужо мёртвага, каб пахаваць у Літве, — расказвае суразмоўніца. — Пра тое, што Беларусь увяла бязвіз, даведалася з навін. Пачуўшы гэта, патэлефанавала ў беларускую амбасаду. Там не адказалі, набрала консульскі аддзел. Спытала: «Ці праўда для літоўцаў дзейнічае бязвіз?» Консул адказаў: «Так, толькі патрэбныя ПЦР-тэсты і страхоўка на тую колькасць дзён, колькі плануеце быць у краіне». У маёй сяброўкі ў траўні дзень нараджэння. Я вельмі хацела яе ўбачыць і павіншаваць, таму вырашыла скарыстацца магчымасцю.
Яшчэ на стадыі падрыхтоўкі да паездкі, калі Адрыяна з мужам пайшлі рабіць ПЦР-тэсты, спецыялісты, пачуўшы, куды пара збіраецца, сказалі: «Знаходжанне ў гэтай краіне небяспечнае». А мясцовыя мытнікі, жартуе жанчына, круцілі ля скроні. Ды сям’я і сама ў курсе беларускай сітуацыі, ведае пра выбары 2020-га, палітвязняў і арышты, але мяняць рашэнне яны не збіраліся.
— Вы ж ведаеце, у нас свабодная краіна, таму нас выпусцілі, — усміхаецца суразмоўніца і ўспамінае, якія рызыкі бачыла для сябе. — Пачытала, што самае страшнае, што магло б са мной адбыцца, — дэпартацыя. Вядома, бяспечней было б нам з сяброўкай сустрэцца ў мяне, але яна прыехаць не магла.
У Мінск Адрыяна з мужам ехалі на сваёй машыне. Па дарозе падабралі адну дзяўчыну. Яна і муж жанчыны прайшлі беларускую мяжу хутка. А пашпарт Адрыяны «доўга і ўпарта круцілі».
— Памежнікі кудысьці яго насілі. Фатаграфавалі мяне, вельмі доўга давялося глядзець у камеру, але нейкіх пытанняў ніхто асабліва не задаваў, — апісвае сітуацыю суразмоўніца. — Было адчуванне, што я ў іх у нейкіх базах. Сама я рызыкаваць і задаваць ім нейкія пытанні не стала.
Мабільны ў мужа жанчыны не правяралі, а свой яна пакінула дома. Жартуе, «там занадта шмат непатрэбных нумароў». У Беларусі, успамінае Адрыяна, яна не адчувала сябе бяспечна, але было пачуццё выгоды, «як у маёй сяброўкі на кухні».
— Муж не дасць схлусіць, мы вялікія прыхільнікі беларусаў. Яны цудоўныя. Нам сапраўды ўсё спадабалася, толькі я разумею: гэта ўсё насуперак цяперашняй уладзе, якая, скажам так, зацягнулася, — разважае суразмоўніца. — Мы на грамадскім транспарце ездзілі ў Курапаты, увесь Мінск агледзелі. Нам усё афігенна спадабалася, аж да «Шакаладніцы».
Звярнула пара ўвагу на тое, што ў горадзе «на кожным кроку» чырвона-зялёныя сцягі і «міліцыі навалам».
— Гэта напружвала. У Вільнюсе паліцыя ўсё ж толькі калі трэба з’яўляецца. А ў Мінску і калі трэба, і калі не трэба, — дзеліцца назіраннямі Адрыяна. — Але мы не скандалілі, нічога такога не рабілі, таму да нас ім няма за што было прычапіцца.
Падчас вясновай паездкі пара пабывала і на тусовачнай Кастрычніцкай. Цяпер, жартуе Адрыяна, яна не разумее, што беларуская моладзь робіць у Вільнюсе, калі сюды прыязджае. У іх у горадзе, кажа, няма такога начнога жыцця. А яшчэ жанчына з сяброўкай хадзілі ў архікафедральны сабор развітацца са Станіславам Шушкевічам (першы кіраўнік незалежнай Беларусі памёр 3 траўня 2022 года. — Заўв. рэд). З сабой яны ўзялі букет белых астраў і да іх два чырвоныя гваздзікі.
— Людзі нам казалі: «Дзяўчынкі, асцярожна, там фатаграфуюць», — успамінае суразмоўніца, адзначаючы, што такая рэакцыя гараджан ёй была прыемная. — Адчувалася: ім не напляваць.
З нагоды колераў букета да жанчын ніхто не падыходзіў.
Травеньская паездка Адрыяны і яе мужа доўжылася пяць дзён. З сабой у якасці сувеніраў яны павезлі дадому беларускую гарэлку і піва, а яшчэ грэчку і соль, якія сяброўка паклала дзеля жарту.
— Калі ва Украіне пачалася вайна, літоўскія бабулі скупілі запалкі, грэчку, соль і соду. Гэтыя тавары на нейкі час зніклі з крамаў. Тады Лукашэнка крычаў, што [літоўцы і палякі] бегаюць да нас па грэчку і соль, — успамінае суразмоўніца. — Але ў нас дома ёсць свая такая бабуля, таму яна ўсім загадзя закупілася.
Цэны ў Мінску, кажа Адрыяна, «амаль зраўняліся з літоўскімі». Пры гэтым, адзначае жанчына, прадукты ў Беларусі больш натуральныя і якасныя.
— Калі вярнуліся дадому, знаёмыя пыталі, як мы. Ім здавалася, што за намі ў Беларусі павінны ганяцца і саджаць, — успамінае жанчына. — Тым больш мой муж кажа, што калі б я жыла ў Расіі ці Беларусі, то ўжо б сядзела. Я, скажам так, чалавек нераўнадушны. 9 траўня 2022 года выпіла за перамогу Украіны над Расіяй.
Вайна ва Украіне стала адной з прычын, з якой у верасні 2022-га жанчына з мужам зноў вырашылі паехаць у Беларусь. Ніхто не ведае, разважае яна, што будзе далей, таму, пакуль ёсць магчымасць бачыцца з сяброўкай, ёю трэба карыстацца. Да таго ж, адзначае, яны не ведалі, ці падоўжаць бязвіз на 2023-ы.
— Калі б мне трэба было плаціць за беларускую візу, скажу шчыра, я б не паехала, — прызнаецца яна і кажа, што не хацела б плаціць хоць нейкія грошы «беларускаму рэжыму».
Пакуль вядома, што бязвіз працягнецца да 31 снежня 2023-га. Да гэтага часу Адрыяна з мужам плануюць з’ездзіць у Мінск яшчэ раз. Праўда, кажа жанчына, усё залежыць ад здароўя: пара моцна перахварэла на каранавірус.
— Я пачытваю беларускія навіны, сачу за парадкам дня, — адзначае жанчына. — У курсе, што адбываецца, але ехаць не баюся.
Чытайце таксама
